نشریه تعلیم و تربیت استثنایی
سال دهم شماره 104 (دی 1389)

هدف پژوهش حاضر مقایسه ی مهارت های اجتماعی، خودپنداره و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر و پسرکم شنوای مدارس عادی (تلفیقی) و استثنایی مقطع راهنمایی، با کنترل هوش، است. نمونه ی مورد مطالعه در این پژوهش شامل : 58 دانش آموز کم شنوا، 30 دانش آموز کم شنوا (15 دختر و 15 پسر) از مدارس استثنایی و 28 دانش آموز کم شنوا (14 دختر و 14 پسر) از مدارس عادی شهر اهواز بودند. نمونه گیری از جامعه ی اول به روش تصادفی ساده و از جامعه ی دوم به صورت سرشماری می باشد که از بین دانش آموزان کم شنوای مقطع راهنمایی این شهر، که در سال تحصیلی 88-1387مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند. دانش آموزان مورد مطالعه از نظر هوش، دوره تحصیلی و نوع ناشنوایی همتاسازی شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی گرشام و الیوت، مقیاس خودپنداره راجرز، معدل تحصیلی و آزمون هوش ریون بودند. داده ها با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس و تحلیل کوواریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به طورکلی، در نتایج بدست آمده، بین دانش آموزان کم شنوای دختر و پسر مدارس عادی و مدارس استثنایی از لحاظ مهارت های اجتماعی و عملکرد تحصیلی تفاوت معنیداری مشاهده نشد. ولی در خودپنداره تفاوت ها معنی دار بود. دانش آموزان دختر و پسر کم شنوای مدارس استثنایی در مقایسه با دانش آموزان کم شنوای مدارس عادی از خودپنداره ی قوی تری برخوردار بودند.

پژوهش اخیر در ارتباط با برنامه های تلفیقی (یکپارچه سازی) در آبان ماه 1388 در مدارس تلفیقی و عادی شهر همدان انجام گرفت .هدف اصلی از انجام پژوهش مقایسه نگرش دانش آموزان تلفیقی با دانش آموزان مدارس عادی درباره برنامه تلفیق دانش آموزان ناشنوا بوده است .برای دستیابی به اهداف پژوهش، پس از اعمال تغییرات و انطباق های ضروری ،از مقیاس نگرش سنج به پژوه (1991) استفاده شد. روش پژوهش حاضر علی – مقایسه ای است .جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر شاغل به تحصیل در مدارس راهنمایی تلفیقی و عادی سطح شهر همدان در سال تحصیلی 89-88 13 تشکیل می دهد. روش نمونه گیری برای گروه اول (دانش آموزان تلفیقی) بصورت در دسترس بوده و گروه دوم بصورت تصادفی از میان دانش آموزان عادی مشغول به تحصیل در دوره راهنمایی که با دانش آموزان ناشنوا تماس و ارتباط نداشتند، انتخاب شدند .برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t و تحلیل واریانس یک طرفه و در صورت لزوم از آزمون تعقیبی توکی برای مقایسه میانگین ها استفاده شد.نتایج پژوهش نشان داد که بین نگرش دانش آموزان راهنمایی شبانه روزی تلفیقی در مقایسه با نگرش دانش آموزان راهنمایی غیرتلفیقی (عادی) نسبت به دانش آموزان ناشنوا و یکپارچه سازی آموزشی آنان تفاوت معناداری وجود ندارد .

هدف از مقاله حاضر بررسی کاربرد نظریه هوش های چندگانه هوارد گاردنر (1983) در مشاوره شغلی است. یکی از کاربردهای اساسی نظریه گاردنر کاربرد آن در حوزه های خاص است. به لحاظ اینکه گاردنر در نظریه خود به تفاوت های فردی پرداخته و این تفاوت ها در دانش آموزان با نیاز ویژه خصوصا دانش آموزان ناشنوا به صورت آشکار وجود دارد، پس توجه به راهبردهای عملی این نظریه در حوزه مشاوره شغلی این گروه از دانش آموزان، میتواند فرآیند استقلال شغلی و سازگاری اجتماعی آنان را تسهیل کند. در این مقاله ابتدا به بحث درباره اهمیت رشد شناختی و شیوه ارزیابی آن در ناشنوایان و سپس به اهمیت انتخاب شغل در نزد این افراد پرداخته می شود. در پایان به نقش و اهمیت نظریه گاردنر در مشاوره شغلی دانش آموزان نظری افکنده ، و چگونگی ارزیابی هوش های چندگانه توسط مقیاس رشدی شییرر (2007) به اختصار بیان می شود. از شما خوانندگان گرامی انتظار می رود تا با مطالعه این محتوا، نظریه های جدید در حوزه آموزش ویژه و مشاوره شغلی را مورد کاوش قرار داده، تا از این طریق روش های آموزش سنتی به چالش کشیده شود.

انواع مختلف سوء استفاده از کودکان و نوجوانان با آسیب شنوایی باید در مقوله وسیع تر بدرفتاری در کودکان با ناتوانی بحث و بررسی گردد. نتایج پژوهش های مختلف حاکی از آن است که کودکان با آسیب شنوایی در معرض خطر فزاینده شکل های مختلف بدرفتاری نسبت به سایر کودکان با ناتوانی و کودکان عادی قرار دارند. بدرفتاری با کودکان ناشنوا دارای شکل های مختلفی مانند سوء استفاده جنسی، سوء استفاده فیزیکی، سوء استفاده عاطفی و بی توجهی است که در این میان بی توجهی، سوء استفاده جنسی و فیزیکی رایج ترین موارد هستند. نکته اساسی این است که مشکلات ارتباطی کودکان ناشنوا آنها را در درک یا کلامی سازی موارد سوء استفاده ناتوان می سازد. این افراد در برخی مواقع قادر به گزارش اتفاقی که برای آنها افتاده است نیستند. بر این اساس در این مقاله در ارتباط با معضل سوء استفاده ها و بدرفتاری های مختلف و انواع گوناگون آن در کودکان و نوجوانان با آسیب شنوایی، دلایل اهمیت این موضوع برای متخصصان مختلف، بررسی یافته های پژوهشی و خلاء های موجود، و در نهایت راهکارهای مختلف در جهت حمایت از افراد ناشنوایی که مورد بدرفتاری قرار گرفتند و پیشگیری از این معضل بحث خواهد شد.

وقتی توان بخشی کودک ناشنوا آغاز می شود، شنوایی شناس باید در نظر بگیرد چه روش توان بخشی برای کودک دنبال خواهد شد. اختلاف نظر درباره ی مناسب ترین روش برای هر کودک موجب شده تصمیم گیری درباره ی فلسفه ی روش های ارتباطی روند ساده ای نباشد. شنوایی شناس باید بداند هنگام این تصمیم گیری ممکن است والدین هنوز هم درگیر روند سوگ و در حال تجربه ی واکنش های هیجانی به کم شنوایی فرزندشان باشند. بنابراین، شنوایی شناس باید مطمین شود والدین از گزینه های موجود روش شناسی توان بخشی به خوبی آگاهند و می توانند به روند تصمیم گیری کمک کنند.

زیربنای همه یادگیری ها، زبان آموزی و کسب مهارت خواندن است. تسلط به سواد خواندن، چه از راه گفتن و شنیدن و چه از طریق خواندن و نوشتن، با به کار بردن نشانه ها و علایم زبان صورت می گیرد. پایه و اساس این مهارت ها در همان دوران کودکی و در نخستین کنش های رمزی و کلامی شکل می گیرد. یکی از حیطه هایی که در کودکان ناشنوا به طور قابل ملاحظه ای دچار مشکل می شود، خواندن و نوشتن است،زیرا بین توانایی خواندن و درک مطلب و میزان افت شنوایی ارتباط مستقیمی وجود دارد.در این مقاله به بررسی الگوهای خواندن و علل مرتبط با مشکلات درک خواندن ناشنوایان پرداخته شده است.

آسیب شنوایی ابعاد محتلف زبانی را تحت تاثیر قرار می دهد. البته این موضوع به شدت آسیب، سن شروع آسیب و وجود یا عدم وجود مشکلات همراه آسیب بستگی دارد.در مرحله پیش زبانی مهارت های مربوطه خیره شدن به اشیاء، اشاره کردن، صداسازی و توجه مشترک کودک و والدین به اشیاء و وقایع در کودکان دارای آسیب شنوایی در مقایسه با همسالان عادی آنها با تاخیر آغاز می شود و سرعت انتقال از این مرحله نیز کمتر بوده و این کودکان دوره طولانی تری از ارتباط غیرکلامی را قبل از شروع تک کلمات نشان می دهند. در مرحله بعدی نیز توانایی های زبانی و ارتباطی این کودکان تفاوت هایی با کودکان دارای شنوایی طبیعی دارند. کاهش گنجینه ی واژگان با کاهش طول جملات، استفاده بیش از حد از الگوهای کلیشه ای، به هم ریختن نظم و توالی معمول جملات، فقدان دانش مربوط به مولفه های ارتباطی از ویژگی های مشترک زبانی این کودکان است. کودکان با افت شنوایی احتیاج به توان بخشی شنیداری دارند تا بتوانند بر مشکلات مربوطه فایق آیند البته دانش کافی اطرافیان نیز در این زمینه بسیار موثر است. در این مقاله آسیب شنوایی از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مشکلات مربوطه و راه حل های آن مطرح می گردد.

انسان موجودی اجتماعی است و به همین دلیل از لحظه تولد تا آخر عمر در اجتماع به سر می برد و دایما در تعامل با انسان های دیگر می باشد. موضوع مهارتهای اجتماعی کودکان بخشی از مساله اجتماعی شدن آنان است و اجتماعی شدن جریانی است که در آن هنجارها، مهارت ها، انگیزه ها و طرز تلقی ها و رفتار فرد شکل می گیرد. مهارت های اجتماعی می تواند به عنوان مهارت های لازم برای تطبیق با نیازهای اجتماعی و نیز حفظ روابط بین فردی رضایت بخش تعریف شود. در این میان کودکان آسیب دیده شنوایی به دلیل محدودیت هایی که در برقرای ارتباط با سایر افراد جامعه دارند در تعاملات اجتماعی مناسب با همسالان و بزرگسالان در موقعیت های گوناگون دارای مشکلاتی هستند، بنابراین یکی از اهداف اصلی آموزش کودکان آسیب دیده شنوایی، کمک به سازش پذیری آنها در اجتماع است. در این مقاله به چگونگی آموزش مهارت های اجتماعی و انواع آن پرداخته می شود.

گفتار نشان های یک سیستم ارتباطی است که برای افراد کم شنوا و ناشنوا به کار می رود و از جمله روش های شفاهی است . اساس گفتار نشانه ای مبتنی بر اصوات است و سبب می شود زبان گفتاری معمول کاملا برای فرد قابل دسترسی شود . در این روش با استفاده از چند شکل دست (که هر یک نشان دهنده گروهی از همخوانها هستند) در سه جای مختلف نزدیک لب (که هر یک نشان دهنده گروهی از واکه ها هستند) به فرد کمک می شود لب خوانی اش را کامل کند و در حقیقت گفتار را با چشم خود بشنود . این روش در بسیاری از زبانها و در بسیاری از گروه های با مشکل شنوایی ، گفتاری ، ارتباطی و در افراد با نیازهای یادگیری به کار گرفته می شود.